1. Ո՞րն է Թումանյանների տոհմական զինանշանը: Պատմական ո՞ր հուշարձանների վրա են դրվագված դրանք:
Թումանյանի տոհմական զինանշանն է եղել երկգլխանի արծիվը, որի ճանկերի մեջ գառ էր։ Դրվագված է Մամիկոնյանների տոհմական՝ Սուրբ Գրիգոր եկեղեցու պատուհանից վեր պատին։
2. Նշել բանաստեղծական տողերի ճիշտ հաջորդականության տարբերակը։
1. Հայոց լեռներում
2․ Էն անլույս մըթնում
3․ Մեր ճամփեն խավար, մեր ճամփեն գիշեր
4․ Դըժար լեռներում
5․ Երկա՜ր դարերով գընում ենք դեպ վեր
6․ Ու մենք անհատնում
3, 6, 2, 5, 1, 4
3. Հովհ․ Թումանյանի «Հայոց լեռներում» բանաստեղծության վեցատողերի վերջին բառակապակցությունները դասավորել ըստ բանաստեղծական տների հերթականության։
Պաբլո Գարգալոյի «Ուրանոն», որը նաև հայտնի է որպես «Ուրան», 1929 թվականին իսպանացի նկարչի կողմից ստեղծված նշանակալից քանդակ է: Ահա այս նշանավոր գործի համապարփակ ակնարկը.
Ստեղծում և համատեքստ.
Պաբլո Գարգալոն ստեղծել է «Ուրանոն» 20-րդ դարի սկզբի ինտենսիվ գեղարվեստական նորարարությունների ժամանակաշրջանում: Այս դարաշրջանը, որը հաճախ կոչվում է միջպատերազմյան ժամանակաշրջան, բնութագրվում էր տարբեր գեղարվեստական շարժումների, ներառյալ կուբիզմի և սյուրռեալիզմի, փորձերի և ուսումնասիրությունների ալիքով:
Նյութեր և տեխնիկա. «Ուրանոն» հիմնականում պատրաստված է բրոնզից, մի նյութ, որը Գարգալոն նախընտրում է իր ճկունության և բարդ մանրամասները գրավելու ունակության համար: Նկարիչն իր մտքերը իրականության վերածելու համար կիրառել է քանդակագործության տարբեր տեխնիկաներ, այդ թվում՝ քասթինգ և մոդելավորում:
Թեմա. «Ուրանո» քանդակը պատկերում է Ուրանի դիցաբանական կերպարը՝ երկնքի և երկնքի սկզբնական հունական աստծուն և տիտանների հորը: Հունական դիցաբանության մեջ Ուրանը հաճախ պատկերվում է որպես հզոր և հոյակապ աստվածություն, որը կապված է տիեզերական ուժերի և աստվածային իշխանության հետ:
Գեղարվեստական մեկնաբանություն.
Գարգալոյի Ուրանի մեկնաբանությունը տարբերվում է դասական արվեստի ավանդական ներկայացումներից: Ուրանը որպես հանգիստ և արժանապատիվ կերպար ներկայացնելու փոխարեն՝ Գարգալոն քանդակը ներծծում է դինամիզմի և աբստրակցիայի զգացումով՝ արտացոլելով կուբիստական գեղագիտության ազդեցությունը:
Ձև և ոճ.
«Ուրանոն» ներկայացնում է Գարգալոյի տարբերակիչ ոճը, որը բնութագրվում է երկրաչափական ձևերով, անկյունային գծերով և պարզեցված ձևերով: Քանդակն ունի սուր անկյուններ և մասնատված հարթություններ, որոնք նպաստում են նրա մոդեռնիստական զգայունությանը և տեսողական ազդեցությանը:
Սիմվոլիզմ.
Իր դիցաբանական թեմայից դուրս «Ուրանոն» մարմնավորում է ավելի լայն թեմաներ՝ կապված ուժի, հոգևորության և մարդկային վիճակի հետ: Քանդակի մոնումենտալ ներկայությունն ու հրամայական ներկայությունն առաջացնում են տիեզերական նշանակության զգացում:
Ժառանգություն և ազդեցություն.
«Ուրանոն» մնում է հայտնի ստեղծագործություն Գարգալոյի ստեղծագործության մեջ և շարունակում է գերել հանդիսատեսին իր հավերժական գեղեցկությամբ և խորհրդանշական հնչեղությամբ: Քանդակի դասական դիցաբանության և մոդեռնիստական գեղագիտության միաձուլումը ընդգծում է Գարգալոյի կարգավիճակը՝ որպես 20-րդ դարի քանդակագործության ռահվիրա կերպար:
Ընդհանուր առմամբ, «Ուրանոն» վկայում է Պաբլո Գարգալոյի գեղարվեստական վարպետության մասին՝ հեռուստադիտողին առաջարկելով առասպելի, սիմվոլիզմի և քանդակի փոխակերպող ներուժի համոզիչ ուսումնասիրություն։
Ահա Պաբլո Գարգալոյի «Ուրանո» քանդակի մի քանի լրացուցիչ թաքնված հաղորդագրություններ կամ խորհրդանշական մեկնաբանություններ.
«Ուրանոն» կարող է դիտվել որպես տիեզերքը և նրա ներսում մեր տեղը հասկանալու մարդկության որոնումների ներկայացում: Ուրանի կերպարը, ինչպես պատկերված է քանդակում, կարող է խորհրդանշել անհայտը բացահայտելու և տիեզերքի առեղծվածները բացահայտելու մարդու ցանկությունը:
Անժամկետություն և հավերժական գոյություն.
«Ուրանոյի» հավերժական որակը հուշում է հավերժության հայեցակարգի և տիեզերքի հավերժական էության ավելի խորը ուսումնասիրություն: Ուրանի կերպարը գերազանցում է ժամանակն ու տարածությունը՝ ներկայացնելով գոյության մնայուն կողմերը մարդկային ընկալման սահմաններից դուրս:
Նաև կարող ենք նկատել հակառակ կողմերի միջև ներդաշնակություն։ «Ուրանոյում» անկյունային և հեղուկ ձևերի համադրումը կարող է նշանակել տիեզերքի հակադիր ուժերի միջև ներդաշնակ հավասարակշռություն, ինչպիսիք են քաոսն ու կարգը, ստեղծումն ու կործանումը կամ լույսն ու խավարը: Գարգալոյի քանդակը ֆիքսում է այս ուժերի դինամիկ փոխազդեցությունը՝ առաջարկելով տիեզերական հավասարակշռության զգացում:
Անհատական և համընդհանուր գիտակցություն. «Ուրանոյի» կերպարի հայեցողական դիրքը հրավիրում է դիտողներին խորհելու գիտակցության բնույթի և բոլոր էակների փոխկապակցվածության մասին: Քանդակը կարող է փոխանցել այն միտքը, որ անհատական մարդկային փորձը խճճվածորեն կապված է տիեզերքի համընդհանուր գիտակցության հետ: Փոխակերպում և նորացում. «Ուրանոն» կարելի է մեկնաբանել որպես վերափոխման և նորացման խորհրդանիշ՝ արտացոլելով գոյության ցիկլային բնույթը։ Ուրանի պատկերն իր հեղուկ և դինամիկ ձևով հուշում է արարման, ոչնչացման և վերածնման շարունակական ընթացքը, որը բնութագրում է տիեզերքը:
Ուրանոյի մեջ նաև կա հոգևոր լուսավորություն, կերպարի վերընթաց ժեստը առաջացնում է հոգևոր ձգտման և գերազանցության զգացում: Քանդակը կարող է խորհրդանշել մարդկության բնածին ցանկությունը հոգևոր լուսավորության և նյութական աշխարհից այն կողմ գիտակցության բարձր վիճակների ձգտման համար: Այս թաքնված հաղորդագրությունները մի այլ հայացք են տալիս Պաբլո Գարգալոյի «Ուրանո» քանդակի մեջ ներկառուցված հարուստ սիմվոլիզմին և խորը իմաստին, որը հրավիրում է դիտողներին խորհել գոյության և տիեզերքի խորը առեղծվածների մասին:
Թումանյանի՝ ամերիկյան արտադրության տնային կոշիկները հաճախ էին հայտնվում Թիֆլիսի հայկական թատրոնի դերասանների ոտքերին: Իսկ կոշիկները հայ դերասանները Թումանյանից փոխարինաբար վերցնում էին Համլետի դերը խաղալու համար: Ներկայացման ժամանակ այս կոշիկներն էր կրում նաև բանաստեղծի մտերիմ ընկեր և Պոլսից Թիֆլիս տեղափոխված երիտասարդ դերասան Կարապետ Գալֆայանը, ով Շեքսպիրի Համլետի դերը փայլուն էր կատարում:
2. Փաստ
Հովհաննես Թումանյանը բազմանդամ ընտանիքի հայր էր, ինչն, անշուշտ, բազմաթիվ մեծ ու ծանր հոգսեր էր առաջացնում Ամենայն հայոց բանաստեղծի կյանքում։ Սակայն, նա ուրախությամբ էր տանում իր բոլոր հոգսերն ու սիրով իրականացնում հայրական պարտականությունները։
3. Փաստ
Թումանյանի թիֆլիսյան տան պատին դեղերի փոքրիկ պահարան կար: Գրողի մահից հետո, սակայն, դեղատուփում դեղեր չէին պահվում: Դրանում մինչեւ անցյալ դարի 40-ականները պահվում էր բանաստեղծի սիրտը: Թումանյանը մահացավ Մոսկվայում՝ հիվանդանոցում: Նրա հետ էին 10 երեխաներից երեքը: Թումանյանի մահից հետո նրա որդին դիահերձարանից վերցնում է հոր սիրտը: Արեգը եղբորը նամակ է գրում. «Ես չուզեցի՝ հայրիկի բարի սիրտը թափեն: Թաքուն վերցրեցի»: Թիֆլիսում գրողին հուղարկավորում են, իսկ սիրտը՝ ավելի քան 20 տարի պահում տանը:
Այն սենյակում, որտեղ դեղատուփն էր, Թումանյանի մահից հետո մի գիշեր է անցկացնում գրող Ավետիք Իսահակյանը: Թումանյանն ու Իսահակյանն այդ տանը չէին հանդիպել: Թիֆլիս այցելած Իսահակյանը գալիս է Թումանյանի ընտանիքին հյուր, զրույցի են բռնվում, եւ ուշ ժամի պատճառով նա որոշում է մնալ: Պառկում է թախտին ու ամբողջ գիշեր չի կարողանում քնել: Առավոտյան վեր է կենում հոգնած, Թումանյանի տղան ներս է մտնում եւ ասում, որ դեղատուփում Թումանյանի սիրտն է պահվում: Իսահակյանը հասկանում է անքնությանպատճառը. «Ամբողջ գիշեր Օհաննեսի սրտի հետ էի, դրա համար էլ չքնեցի»: Շատ հուզված դուրս է գալիս սենյակից եւ խորհուրդ է տալիս տանը չպահել սիրտը:
Թումանյանի սիրտը հասնում է Երեւանի Բժշկական ինստիտուտ, ուր բանաստեղծի կինը համաձայնում է ուղարկել՝ հիշելով Իսահակյանի խորհուրդը: Բանաստեղծի սիրտը հուղարկավորվում է 1994 թվականին՝ Դսեղի հայրական տան բակում:
4. Փաստ
Ցուրտ եղանակին գրողին միշտ ձեռքերը գրպանում էին տեսնում: Հովհաննես Թումանյանը շատ «մրսկան» էր, բայց միայն հագուստի կտորը չէր, որ ծածկում էր նրա ձեռքերն ու տաքպահում դրանք: Գրպանի ջեռակները, կարծես, հենց իր համար արտադրված լինեին: Ճապոնական արտադրության ջեռակները գործում էին ներսում այրվող ածուխի մեխանիզմով: Դրանք միշտ Թումանյանի վերարկուի գրպանում էին՝ բանաստեղծի ձեռքերըտաք պահելու համար:
Ծնվել է Ախալքալաքի Գանձա գյուղում՝ հոգևորականի ընտանիքում։ 1897 թվականին Տերյանը մեկնում է Թիֆլիս, ուր սովորում էին այդ ժամանակ իր ավագ եղբայրները։ Եղբայրների մոտ ապագա բանաստեղծը սովորում է ռուսերեն ու պատրաստվում ընդունվելու Մոսկվայի Լազարյան ճեմարան։ 1899 թվականին Տերյանը ընդունվում է Լազարյան ճեմարան, ուր ծանոթանում է Ալեքսանդր Մյասնիկյանի, Պողոս Մակինցյանի, Ցոլակ Խանզադյանիև այլ՝ ապագայում հայտնի դարձած անձնավորությունների հետ։ Ավարտում է Լազարյան ճեմարանը 1906 թվականին, այնուհետև ընդունվում Մոսկվայի պետական համալսարան, որից կարճ ժամանակ հետո ձերբակալվում է հեղափոխական գործունեության համար ու նետվում Մոսկվայի Բուտիրկա բանտը։
1908 թվականին Թիֆլիսում լույս է տեսնում Տերյանի ստեղծագործությունների «Մթնշաղի անուրջներ» ժողովածուն, որը շատ ջերմ է ընդունվում՝ թե՛ ընթերցողների, և թե՛ քննադատների կողմից։ 1915 թվականին «Մշակ» թերթում հրատարակվում է բանաստեղծի հայրենասիրական բանաստեղծությունների «Երկիր Նաիրի» շարքը։
1912 թվականին հիմնադրում է «Պանթեոն» հրատարակչությունը և ծավալում գրահրատարակչական, թարգմանական լայն գործողություն։
1915-1916 թվականներին Տերյանը մասնակցում է Վալերի Բրյուսովի և Մաքսիմ Գորկու կազմած ու խմբագրած «Հայաստանի պոեզիան» և «Հայ գրականության ժողովածու» գրքերի ստեղծման աշխատանքներին։ Հայերենից ռուսերեն է թարգմանում Գաբրիել Սունդուկյանի «Պեպո»-ն, Րաֆֆու «Կայծեր»-ի առաջին հատորը, Շիրվանզադեի «Չար ոգի»-ն։
1916 թվականին երևում են Վահանի կրծքում բուն դրած թոքախտի նշանները։ Գալիս է Կովկաս բժշկվելու, բայց փետրվարյան հեղափոխությունըդրդում է նրան թողնել բժշկվելը և գնալ Պետերբուրգ։ Խորհրդային իշխանության հաստատման առաջին իսկ օրերից դառնում է Ստալինի մոտիկ աշխատակիցը։
1917 թվականի հոկտեմբերին Տերյանը ակտիվորեն մասնակցում է բոլշևիկյան հեղափոխությանը և այն հաջորդած քաղաքացիական պատերազմին։ Լենինի ստորագրությամբ մանդատով մասնակցում է Բրեստի խաղաղ պայմանագրի ստորագրմանը։ 1919 թվականին Տերյանը՝ լինելով Համառուսական Կենտրոնական Գործկոմի անդամ, առաջադրանք է ստանում մեկնել Թուրքիա, սակայն ծանր հիվանդության պատճառով ստիպված է լինում մնալ Օրենբուրգում, ուր և վախճանվում է 1920 թվականի հունվարի 7-ին ընդամենը 35 տարեկան հասակում։
Բանաստեղծություններ՝
Ցնորք
Ինձ չես սիրում, ուրիշին, Ուրիշին ես սիրում դու — Եվ անզոր է ու չնչին Քո դեմ տանջանքն իմ հոգու։
Դու անցնում ես ամեն օր, Անցնում՝ ինձ չես նկատում,— Եվ դարձել եմ ես սովոր Քամահրանքիդ անհատնում։
Քեզ խոնարհ՝ ամեն անգամ Գլուխ եմ տալիս խոնարհ, Բայց ես աղքատ եմ այնքան, Այնքան թշվառ քեզ համար։
Ամենքինն ես, իմը չես, Ամենքին ես սիրում դու. Ա՛խ, ոսկով են գնում քեզ, Անհաս ցնորք իմ հոգու…
Չըգիտեմ՝ այս տխուր աշխարհում
Չըգիտեմ՝ այս տխուր աշխարհում Ո՛րն է լավ, ո՛րը վատ. Ես սիրում եմ աչքերըդ խոհուն Եվ խոսքերըդ վհատ….
Ես սիրում եմ արտերը ոսկի Եվ դաշտերը պայծառ, Ես սիրում եմ խորհուրդն այն խոսքի, Որ չասիր ու անցար…
Միայնակ՝ ես սիրում եմ նստել Երերուն լույսերում, Ես սիրում եմ երազ ու ըստվեր. — Ես իմ սերն եմ սիրում…
Տեսա երազ մի վառ
Տեսա երազ մի վառ. Ոսկի մի դուռ տեսա, Վըրան փերուզ կամար, Սյուները հուր տեսա։
Տեսա ծաղկած այգին, Սոսի սուրբ ծառ տեսա, Մի հըրեշտակ անգին Սոսից պայծառ տեսա։
Երկու բաժակ տեսա, Ոսկի գինին էր վառ. Երկու նիզակ տեսա, Երկու անգին գոհար։
Ով պատմություն ունի ‘ չի կարող ետ չնայել: Առողջ աչքով ես տեսնում եմ, Իսկ կույր աչքով … մի~շտ երազում…
Հրաշքը, որի գաղտնիքը պարզ է բոլոր արվեստներին և կոչվում է կարճ մի բառով ‘ մարդ , այսինքն ‘ ապրում –մտորում և ոչ թե քայլք ու կեցվածք, այսինքն ‘ ներքին փակագծերի բացում և ոչ թե բազմապատկման աղյուսակ…
Իսկական բանաստեղծություն գրելը ինքնազատագրման պես մի բան պիտի լինի:
Անհնար է ապրել առանց հիասթափման, ինչպես որ ընթանալ առանց սայթաքումի, գործել՝ առանց սխալի, մեծանալ առանց հագուստի կարճությունն ու նեղությունը զգալու։ Ճիշտ այդպես էլ՝ ստվեր չի լինում լոկ այնտեղ, որտեղ լույս չկա, որտեղ համատարած մթություն է, և տաքության զգալու համար պարտադիր է առկայությունը սառնության։
Սրամտությունն էլ եղբայրներ ունի , և նրա «պստիկ ախպոր» անունը անգլիական է’ հումոր:
Բա~ռը։ Նա նման է նորահարս աղջկա, որ միշտ հագած-կապած է, կոճկված ու ամոթխած, զգույշ ու խրտչուն։ Եվ նրան մերկ կարող է տեսնել այն տառապյալը միայն, որ սիրում է նրան իր կյանքից առավել և որին՝ երջանիկին, այդ պատճաոով էլ սիրում է ինքը բառը։ Բանից պարզվում է, որ տներ են շինում նաև… աղաքարից (Սահարայի Տեգազի քաղաքում, որովհետև դա աշխարհիս ամենաչորային վայրն է, և աղը անձրևից հալվելու վախ չունի)։ Բայց այս հեքիաթանման իրողությունը մեզ համար պարզապես նշանակում է, որ… ամեն բառ իր գործածության տեղը պիտի ունենա…
ՖՐԱՆՉԵՍԿԱ ԴԱ ՌԻՄԻՆԻ (ԸՍՏ ԴԱՆԹԵԻ)
Ինչպե՞ս եղավ, որ (տե՜ր աստված) այսպես եղավ… Ի՞մ միամիտ-անգետ ձեռքով, Քո՞ կույր կամքով, Թե՞ պարզապես բախտի բերմամբ Անկարելին տնկվեց ձախում՝ Մեկ սյունի պես, Անհնարինն աջում տնկվեց՝ Երկրորդ մի սյուն, Սյուներն այդ զույգ միացվեցին Անթուլատու հույսի լծով Եվ ստացվեց… Եվ չստացվե՞ց մի… կախաղան՝ Մի այնպիսի հանցավոր սեր, Մի այնպիսի սեր ահռելի, Որից հետո չի կարելի Նախկին անվամբ ապրել կյանքում: Եվ այսուհետ ես Պաոլո, Դու այսուհետ՝ Ֆրանչեսկա…
Ինչպե՞ս եղավ, որ (տե՜ր աստված) այսպես եղավ… Ինչպե՞ս եղավ, Որ ողջ կյանքը թողած մի կողմ, Ասես ուրիշ մի գործ չունենք, Հիմա պիտի, Ֆրանչեսկա՛, Տասը ծանոթ պատվիրանի անդաստանում Քաղհան անենք, Եվ ի՜նչ քաղհան տառապալից. Բան չգտնենք քաղհանելու… Միշտ զբաղված անկարելի այս քաղհանով, Եվ խաշվելով մի քրտինքով շիկակրակ, Որ չի պղտում դեմքի վրա, Այլ պտկում է հեգ հոգու մեջ, Հիմա պիտի ստվերաշատ այս աշխարհում ստվեր փնտրենք ու չգտնենք Եվ ստիպված տնկենք… ասե՛ղ, Որ ասեղի՜ ստվերի տակ Ոչ թե մի կերպ հանգստանանք, Այլ թաքցնենք մեր գաղտնիքը…
Ֆրանչեսկա՛, Այդ գաղտնիքը՝ Գաղտնիքներից զարհուրելին, Հաստանալով հաստանում է, Ինչպես շյուղը օտար աչքում: Որտեղ որ է նա կդառնա գերան մի մեծ՝ Այլևըս մե՛ր աչքերի մեջ, Եվ մարդկանցից ամենաբութն անգամ դարձյա՛լ կհասկանա, Որ մեզ իրար շաղկապողին Սեր չեն կոչում, Այլ անվանում Աններելի՜…
Ի՞նչ ես անում դու առանց ինձ, Ֆրանչեսկա՛:
Ես առանց քեզ այդ գերանն եմ անվերջ տաշում. Մեր գաղտնիքի ա՛յն գերանը, Որ մեր աչքում հաստանալով հաստանում է: Ու տաշում եմ` ամեն ձևով, Մինչեւ անգամ եղունգներով իմ հնամաշ: Ու տաշում եմ, Ու քերծում եմ, Ու ճանկռտում, Որ բարակի՛, Գեթ բարակի՜…
Դու առանց ինձ արդյոք ի՞նչ ես միշտ երազում: Ես առանց քեզ երազում եմ, Թե սա, իբըր, մի իսկական սեր չէ բնավ, Իբըր, միայն փոխ է տրված, Ու ես պիտի ժամանակին վերադարձնեմ իր տիրոջը: Ֆրանչեսկա՛, Ի սեր սիրո՝ իսկականի՜, Ինձ այս սերը փոխ տվողին մի կերպ գտի՛ր, Որ իր փոխը վերադարձնեմ, Հետն էլ տամ շահ, բարձըր տոկոս…
Իսկ այդ սերը` Աններելին, Ինձ է ահա շրջափակել Կայսերական մի անիրավ սահմանի պես… Բայց դա քիչ է, Ֆրանչեսկա՛, Սահմանապահ զորամասերդ ավելացրու, Սահմանախախտ ամեն հայացք Եվ հետախույզ ամեն ակնարկ ձերբակալի՛ր, Ֆրանչեսկա՛:
Կա և ուրիշ մի կայսրություն՝ Կույրերինը: Եվ վարժվել եմ այնտեղ ապրել ու գործելուն. Մթան մեջ էլ, Փակ աչքով էլ ես գտնում եմ՝ Ողորկություն-կորությունները քո բոլոր, Ակնկալված նորությունները քո բոլոր, Որոնք -գուցե մինչև անգամ քեզնից թաքուն – Որոնում են իմ շոյանքը, Որոնում են՝ Աղվամազիդ յուրաքանչյուր շոշափուկով… Ի սեր արյան և թանկարյուն եղբայրության, Մի հրաշքով բաց անել տուր աչքերըս կույր, Մի կերպ գտիր ամենաբուժ Հիսուս մի նոր, Որ նայեմ քեզ նախկինի պես՝ Բա՛ց աչքերով՝ Ու նայելով բաց աչքերով՝ Չտեսնե՜մ քեզ այս տեսությամբ…
Բայց աշխարհում Թե ամեն բան իր բույրն ունի և իր հոտը, Մի՞թե դժբախտ երջանկությունն է, որ չունի: Ա՜խ, չէ՜. Նա էլ ի՛ր բույրն ունի՝ Քո արգելված մարմնի բույրը, Որ միայն ինքն է չարգելված Այն ամենից, ինչ ունես դու…
Տե՛ս, Ծառերի արյան ճնշումն ահա կրկին Բարձրանում է և բարձրանում այնքան գուցե, Որ գնում է ուշքը նրանց. Նրանք ճոճվում ուշակորույս, բայց չեն ընկնում: Ես վաղուց եմ եղբայրացել նրանց բախտին` Քո՛ պատճառով, Ավելի ճիշտ` քո բուրմունքի՜, Որ միայն ինքն է չարգելվածԱյն ամենից, Ինչ որ ունի քո արգելված այս մարմինը… Դու չես կարող Դառնալ անհոտ և անբուրմունք, Բայց աղաչում-պաղատում եմ, Վերստացի՜ր նախկին բույրըդ: Իսկ նախապես դու ունեիր ցորենի՛ բույր, Սուրբ ցորենի՜, ոչ թե սրճի, Որ հանգստի ու քնի դեմ ունի հին ոխ Եվ խռովքի աջակիցն է ավանդական… Դու ազնիվ ես, Ինչպես ինքը որթատունկը, Շնորհալի ողկույզի պես, Եվ այսքանը ավելի քան բավական էր. Պետք չէր դառնալ նաև գինի Եվ առավել պետք չէ հետո օղի՜ դառնալ… Իսկ ես մարդ եմ, ոչ թե ջայլամ, Որ ամեն ինչ կուլ տամ իսկույն: Իսկ ես մարդ եմ, ոչ թե ստվեր, Որ հեշտությամբ Կտրեմ – անցնեմ ամեն արգելք ու խոչընդոտ: Եթե անգամ ամե՜ն արգելք ու խոչընդոտ` Ո՛չ այս մեկը, Այս միա՜կը, Ֆրանչեսկա՛…
Մենք առավել ենք մտերիմ, Քան թե դաղձը և առվակը: Մենք ավելի ենք մտերիմ, Քան թե շունչը և կոկորդը: Մենք առավել ենք մտերիմ, Քան թե օղակն ու կոճակը: Սակայն պիտի, Ֆրանչեսկա՛, Հավիտենից հավիտյանըս մնանք կարոտ Մտերմությանն այն հասարակ, Որ սփռոցին է լուռ թառում` Ցերեկային անքուն – անգույն բուի նման, Իսկ երբ հոգնում է նստելուց` Պտըտվում է լուսամփոփի ուղեծիրով: Ու բերանըս, Որ եղել է խոսքի փեթակ, Նույն բերանըս վերածվել է արդեն բանտի. Կալանքել եմ այնտեղ բառեր` Սիրո՛, Տենչի՛, Ու ցանկությա՛ն բառեր անթիվ, Ամեն մեկը` մի ավազակ, Ամեն մեկը` մի հանցագործ, Ես էլ` միակ պահակ բանտի… Եվ նրանցից ո՞վ է արդյոք բանտարկյալը. Բանտարկյա՞լը, թե՞ պահակը բանտարկյալի: Եվ նրանցից ո՞վ ավելի է կաշկանդված. Դռան հետև կալանվա՞ծը, Թե՞ տնկվածը դռան առջև…
Ֆրանչեսկա՛, Չէ՞ որ եթե մենք իրա՛ր չենք, ես քո՛նն եմ գեթ: Գոնե խղճա իբրև քոնի՜դ, Եվ արձակիր բոլոր նրանց, Եվ ազատիր ինձ էլ մի կերպ Անվանարկու և խոշտանգող Այս պաշտոնից բանտապահի…
Ա՜խ, մի՛ լսիր, Ֆրանչեսկա՛, Իսկ լսել ես եթե արդեն` Մի՛ կատարիր իմ խնդիրքը, Թե չէ հենց որ արձակեցիր փակ բերանըս` Ես քեզ կասեմ… … Զարհուրելի՜ խոսքեր կասեմ: Կասեմ, որ դու միշտ ինձ հետ ես, Միշտ ինձ հետ ես, Ինչպես ծուխը ծխախոտի` Բերնիս վրա, Հագուստիս մեջ, Իմ թոքերում…
Անցյալը ներկայացած
Ինքնակենսագրություն գրել նշանակում է վերհիշել անցյալը: Իսկ անցյալի վերհիշումը ոչ այլ ինչ է, քան անցյալին ներկայիս հայացքով նայել, այսինքն՝ ոչ թե տեղափոխվել անցյալ, այլ անցյալը տեղափոխել ներկա. անցյալը ներկայացնել:
Սա անխուսափելի է մանավանդ նրանց համար, ովքեր արվեստագետ կոչվելու պատիվն ու պարտականությունն ունեն, և որոնց համար երեկը դառն ու քաղցր հուշերի օթևան չէ, այլ մտորումների օրրան:
Ուստի և իմ ինքնակենսագրության փորձը պիտի դառնա ոչ թե «հուշերի երեկո», այլ «փորձարկման ստուգում»:
Ինքնակենսագրություն գրել նաև նշանակում է գաղտնիքներ ասել: Բայց ասված գաղտնիքը ոչինչ չարժի, եթե չի գալիս բացահայտելու գաղտնիքների գաղտնիքը՝ խորհուրդը:
Ուստի և իմ հուշերը պիտի դառնան առիթ խորհրդածությունների, և իմ կենսագրությունը՝ փորձ ինքնաթարգմանության:
Բոլիվիան, որը հայտնի է իր ապշեցուցիչ լանդշաֆտներով, գունեղ ավանդույթներով և հարուստ մշակութային ժառանգությամբ, կատարյալ վայր է Ամանորի համար: աշխույժ քաղաքներից մինչև լեռնային հանգիստ գյուղեր՝ այս երկիրը բոլորին առաջարկելու բան ունի:
Բոլիվիայում Ամանորը նշվում է հունվարի 1-ին` հետևելով Վրացական օրացույցին:
Տոնը մշակութային խոր արմատներ ունի և նշվում է երկրին հատուկ տարբեր ավանդույթներով ու սովորույթներով։
Ավանդական ճաշատեսակները, երաժշտությունը և զգեստները շատ կարևոր դեր են խաղում տոնակատարությունների մեջ՝ ցուցադրելով Բոլիվիայի հարուստ մշակութային ժառանգությունը:
Տոնը նշանավորվում է գալիք նոր տարվա համար բարեկեցության, երջանկության և քաջառողջության մաղթանքներով։
Ժամանակակից տոնակատարությունների վրա շատ է արևմտյան ազդեցությունը, բայց նրանք դեռևս պահպանում են տոնի ավանդական արմատները:
Պատմություն և ծագում.
Ամանորը Բոլիվիայում կամ «Año Nuevo»-ն, ինչպես հայտնի է իսպաներեն, եկար հարուստ պատմություն ունի: Տոնը նշվում է հունվարի 1-ին՝ հետևելով վացական օրացույցի արևմտյան ավանդույթին, որն ընդունվել է Բոլիվիայի կողմից 1582 թվականին: Այնուամենայնիվ, նոր տարվա տոնակատարությունը բոլիվյան մշակույթի մաս է կազմել իսպանացի գաղութարարների ժամանումից շատ առաջ: Բնիկ այմարացիները, որոնք դարեր շարունակ բնակվել են Բոլիվիայի Անդյան շրջաններում, ունեցել են իրենց օրացույցը և Ամանորը: Նրանց օրացույցը, որը հայտնի է որպես «Այմարայի օրացույց», հիմնված էր արևի և լուսնի ցիկլերի վրա, իսկ նոր տարին նշվում էր հունիսի երկրորդ կեսին։ Այս տոնակատարությունը հայտնի էր և այմարացիների համար վերածննդի և նորացման ժամանակաշրջան էր: Իսպանացիների ժամանումից հետո այմարայի ամանորյա տոնակատարությունները միաձուլվեցին արևմտյան ավանդույթների հետ, ինչի արդյունքում Ամանորը նշվեց հունվարի 1-ին: Այնուամենայնիվ, տոնի բնիկ արմատները դեռևս ակնհայտ են Բոլիվիայի տոնի հետ կապված տարբեր ավանդույթների և սովորույթների մեջ:
Կաևորություն և նշանակություն
Բոլիվիայի ժողովրդի համար Նոր տարին մշակութային մեծ նշանակություն ունի։ Նոր սկիզբների ժամանակն է և անցյալը թողնելու հնարավորություն: Տոնը մտորումների, մտադրություններ սահմանելու և գալիք նոր տարվա համար որոշումներ կայացնելու ժամանակ է: Համարվում է, որ նոր տարվա էներգիան իր հետ բերում է հաջողություն, բարգավաճում և երջանկություն, և Բոլիվիայի ժողովուրդը նշում է օրը մեծ ոգևորությամբ և լավատեսությամբ: Տոնը նաև կարևոր կրոնական նշանակություն ունի, քանի որ Բոլիվիայի բնակչության մեծամասնությունը հռոմեական կաթոլիկ է: Շատերը մասնակցում են պատարագին Ամանորի գիշերը, որին հաջորդում է խնջույք և հրավառություն կեսգիշերին՝ դիմավորելու նոր տարին: Սա նաև ժամանակ է, երբ ընտանիքները հավաքվում և տոնում են, շատերը կիսում են ավանդական ճաշը և նվերներ փոխանակում:
Նշաններ և զարդեր.
Բոլիվիայում Ամանորի ամենահայտնի խորհրդանիշներից մեկը «չոլիտան» է՝ ավանդական հագուստը, որը կրում են այմարա կանայք: Գունավոր կիսաշրջազգեստները, շալերը և գլխարկները զարդարված են բարդ ասեղնագործությամբ և արտացոլում են երկրի հարուստ մշակութային ժառանգությունը: Չոլիտան հաճախ կարելի է տեսնել Ամանորի տոնակատարությունների ժամանակ՝ ավանդույթի և գեղեցկության երանգ հաղորդելով տոնակատարություններին: Հրավառությունը տոնի ևս մեկ հայտնի խորհրդանիշ է, որտեղ գունագեղ ցուցադրությունները լուսավորում են գիշերային երկինքը կեսգիշերին: Ենթադրվում է, որ հրավառություն հրավառելը ոչ միայն ավելացնում է տոնական մթնոլորտը, այլև օգնում է ազատվել չար ոգիներից նոր տարվա համար:
Ավանդույթներ և տոնակատարություններ.
Բոլիվիայում Ամանորի տոնակատարությունները հագեցած են ավանդույթներով և սովորույթներով: Ամենակարևոր ավանդույթներից է «Pago a la Tierra»-ն ինչը թարգմանվում է «վճարումը երկրին»: Սնունդ, կոկայի տերևներ և այլ իրեր են մատուցվում Պաչամամային՝ երկրի և պտղաբերության աստվածուհուն, որպես երախտագիտություն անցած տարվա օրհնությունների համար և խնդրելու շարունակական օրհնություններ նոր տարում:
Մեկ այլ ավանդույթ է «alistando las mesas»-ը, որը թարգմանաբար նշանակում է «սեղաններ գցել»։ Ենթադրվում է, որ լրացուցիչ ափսեով և աթոռով սեղան դնելը նոր տարում ընտանիքի համար բարեկեցություն և բարեկեցություն է հրավիրում: Կեսգիշերին մարդիկ հավաքվում են հրապարակներում և տներում՝ միասին տոնելու նոր տարին: Տոնակատարությունների, պարերի և խնջույքների ժամանակ է։ Մատուցվում են ավանդական ճաշատեսակներ, ինչպիսիք են «picante de pollo» (շոգեխաշած կծու հավ ) և «roscas de Reyes» (արքայական տորթ), ինչպես նաև ավանդական խմիչքներ, ինչպիսիք են «ponche de maní» և «chicha de maíz». Դրանք ալկոհոլային խմիքներ են որոնք հիմնականում մատուցվում են Ամանորին։
Երաժշտություն և երգեր.
Երաժշտությունը Բոլիվիայի մշակույթի անբաժանելի մասն է, և Ամանորը բացառություն չէ: Տոնի ընթացքում հնչում են ավանդական երգեր և պարեր, ինչպիսիք են «morenada»-ն և «caporal»-ը՝ ցուցադրելով բոլիվյան երաժշտության և պարի բազմազանությունը:
«Մորենադան» պար է, որը ծագել է Բոլիվիայի Անդյան շրջաններից և կատարվում է գունագեղ զգեստներով և դիմակներով: Պարը աֆրո-բոլիվիական մշակույթի տոն է, և երաժշտությունը համատեղում է ավանդական անդյան ռիթմերը աֆրիկյան ազդեցությունների հետ:
«Կապորալը» նույնպես պար է, որը ծագել է Բոլիվիայի ալտիպլանո շրջանում և հաճախ կատարվում է Ամանորի տոնակատարությունների ժամանակ: Պարողները կրում են հատուկ տարազներ և պարը կատարում են թմբուկների ու սուլիչների հարվածների ներքո՝ ավանդական երաժշտության ուղեկցությամբ:
Ջոկոնդան հիանալի մակագրված է հավասարակողմ ուղղանկյունի մեջ, նրա կիսապատկերը կազմում է մի ամբողջ բան, ծալված ձեռքերը տալիս են նրա կերպարի ամբողջականությունը։ Այնուամենայնիվ, որքան էլ փափկված լինեն բոլոր ուրվագծերը, Ջոկոնդայի մազերի ալիքավոր թելը համահունչ է թափանցիկ շղարշին և նետված ուսի վրայից կախված կտորի վրա արձագանք է գտնում հեռավոր ճանապարհի հարթ ոլորաններում: Այս ամենում Լեոնարդոն ցույց է տալիս ռիթմի և ներդաշնակության օրենքներով ստեղծագործելու իր կարողությունը։
Նկարի հիմնական կոմպոզիցիոն առանձնահատկությունն այն է, որ իսկապես հնարավոր է Մոնա Լիզային տեղավորել ցանկացած երկրաչափական պատկերի մեջ՝ լինի դա եռանկյունի, ուղղանկյուն, թե անվերջության նշան։
Գծանկարի կոմպոզիցիան կառուցված է «ոսկե եռանկյունների», ավելի ճիշտ՝ եռանկյունների վրա, որոնք սովորական աստղաձեւ հնգանկյունի կտորներ են։ Ձախ աչքի բիբը, որով անցնում է կտավի ուղղահայաց առանցքը, գտնվում է վերին ոսկե եռանկյունու երկու կիսադիրների հատման կետում, որոնք, մի կողմից, կիսում են ոսկե եռանկյունու հիմքի անկյունները, և մյուս կողմից, ոսկե եռանկյունու կոնքերի հետ հատման կետերում կիսում են այն ոսկե հատմա չափորոշիչով։
Կոմիտասը ելավ հյուրանոցից, վերարկուի օձիքը բարձրացրեց, ձեռքերը խոթեց գրպանները և քայլեց արագ ու ճկուն: Դեկտեմբերի կեսն էր. Փարիզի փողոցներում վնգստում էր ցուրտը: Եվ փարիզեցիները դուռ ու լուսամուտ գոցել էին օրվա դեմ: Հատուկենտ էին անցորդները: Փողոցի շրջադարձում Կոմիտասը մի դրամապանակ նկատեց: Հնամաշ էր, պարունակությամբ աղքատ` եղած-չեղածը տասը ֆրանկ: «Խեղճ ու կրակ մեկն է կորցրել,- տխուր մտածեց նա և նայեց շուրջբոլորը,- էս ցուրտ օրվա ապրուստն է կորցրել` կորոնի, կդառնա, ետ կգա… Հիմա կգա»- համոզեց ինքն իրեն և նայեց ժամացույցին. 12-ին քառորդ էր պակաս, իսկ 12-ին Մարգարիտի մոտ ճաշի էր հրավիրված: «Մի քիչ սպասեմ», – որոշեց ու հանդարտ սկսեց քայլել` փողոցի շրջադարձն ու ետ, շրջադարձն ու ետ, ուշադիր` փողոցով անցնող հատուկենտ անցորդներին: Եվ համոզված էր, որ կգա նա, ու ինքն անմիջնորդ կճանաչի նրան: «Տխուր բան է օրվա ապրուստ չունենալը»,- մտածեց Կոմիտասը: Հիշեց Բեռլինը: 1896 թվականին էր, էլի ձմեռ, Բեռլինի բարձրագույն երաժշտանոցում ուսանելու առաջին ձմեռն էր… Բարերարի ուղարկած ամսական թոշակը վերջացել էր, սպասում էր հաջորդին ու` չկար: Եվ դուրս էր եկել մի ծանոթից պարտք խնդրելու, բայց ինքնասիրությունը թույլ չէր տալիս բախել դուռը` հացի համար դրամ խնդրել, ու սոված չափչփում էր Բեռլինի փողոցները: Հանկարծ ոտքերի մոտ նշմարեց կես մարկ, վերցրեց ու ավելի շվարեց` ի՞նչ անել, կես մարկով ոչ կարող ես պանդոկ մտնել, ոչ` խանութ: Ու այդ կես մարկով վիճակախաղի տոմս գնեց և շահեց հարյուր մարկ: Հետո աչքերում շողաց մի կարևոր միտք, և նա ուրախացավ, որ դրամապանակի տերը դեռ չի հայտնվել, լավ է որ չի եկել, թե չէ արդեն ուշ կլիներ, շատ ուշ: Եվ նա գրպանից հանեց հարյուր ֆրանկ, ճիշտ` հարյուր, շտապ բացեց դրամապանակը և հարյուր ֆրանկը ծրարեց դրամապանակի խորքում, տասը ֆրանկի տակ: Ապա ժպտաց, ձեռքերը շփեց իրար, խոր շունչ քաշեց, հին ու ծանր պարտքերից ազատվողի պես հանգիստ շնչեց ու շնչի հետ հանկարծ հասկացավ, որ տասը տարի առաջ վիճակախաղով շահած հարյուր մարկը հոգու խորքում, իրենից էլ ծածուկ, պարտք է համարել: «Ինչո՞ւ,- փորձեց հասկանալ,- ինչո՞ւ պարտք»: «Որովհետև հարյուր մարդ այդ վիճակախաղում հուսախաբ եղավ, իսկ ես շահեցի, սեփականացրի հարյուր մարդու հարյուր մարկը»:
«Ուշացավ»,- ասաց և` այնպիսի տոնով, կարծես պատահական ու իրեն անծանոթ մեկի չէր սպասում, այլ բարեկամի, որի հետ նախապես պայմանավորվածություն ուներ հանդիպելու հենց այնտեղ` փողոցի շրջադարձում, հենց այդ ժամին, միայն թե, չգիտես ինչու, ուշանում է, չի գալիս… Բայց անպայման կգա, և ինքը պետք է սպասի, պարտավոր է: «Գուցե գլխի էլ չէ, որ դրամապանակը կորցրել է: Կիմանա, կգա, ցուրտ է, շուտ գար»: Ձմռան այդ օրն աշխարհում միլիոն ու մեկ մարդ հյուրընկալ է, միլիոն ու մեկ ճաշի հրավեր ունի (միլիոն ու մեկերորդը` ինքը Կոմիտասը), միլիոն ու մեկ մարդ համերգ ու թատրոնի տոմս է գնել, միլիոն ու մեկ մարդ աշխատում է, միլիոն ու մեկ մարդ մտածում, գլուխ է ջարդում, միլիոն ու մեկ մարդ մեռնում է, միլիոն ու մեկ մարդ ծնվում է… Ձմռան այդ օր ու ժամին աշխարհում մի մարդ, մեկը, միայն մեկը, ձմռանաշունչ փողոցում անծանոթի է սպասում – վերադարձնելու նրա կորուստը` տասը ֆրանկ: Հենց գար տերը, և ինքը դրամապանակը հանձներ նրան ու շարունակեր Մարգարիտենց տան ճամփեն, կդառնար միլիոն ու մեկերորդ ճաշի հրավիրվածը: Ու եկավ նա… Դեռատի կին էր` այր մարդու բաճկոնով, այր մարդու ոտնամաններով: Դեռատի կնոջ աչքերում բողոք կար, և հույսը լացի պես կախվել էր շուրթերից ու դողում էր: – Մադմուազել, դուք որևէ բան կորցրե՞լ եք: – Այո՛… դրամապանակս եմ կորցրել,- ասաց ցածրաձայն: Կոմիտասը ձեռքը տարավ գրպանը: – Ահավասիկ: Վերցրեք,- տխուր ժպտաց,- իսկ ինչո՞ւ ուշացաք:- Աղջիկը թույլ մեկնեց ձեռքը, դրամապանակն առավ, դողացող մատներով փորձեց բացել: Դա ակամա մղում էր, պահի հետ կապ չունեցող: Կոմիտասն ափերի մեջ առավ նրա ձեռքերը: – Բացել պետք չէ,- ասաց և ինքն իր համար ավելացրեց,- ցուրտ է… Հետո ձեռքերը գրպանեց, թեթև խոնարհում արավ: – Վաղը երեկոյան հայկական եկեղեցում հայկական նվագահանդես կա: Ձեզ հրավիրում եմ: Անպատճառ եկեք: Ցտեսություն: Եվ նորեն գլուխ տվեց ու գնաց:
Մուշեղ Գալշոյան
Վերլուծություն
Կարծում եմ պատմվածքը շատ հաջող էր, սիրեցի այն փաստը, որ իրական դեպք էր և Մ․ Գալշոյանն իր գեղեցիկ նկարագրելու կարողություններով վերածել էր այն նման գեղեցիկ ստեղծագործության։ Այն ուսուցողական էր, սակայն կարդալիս զանազան էմոցիաներ կարող ես զգալ։ Օինակ առաջին հերթին նկատվող բանը դա Կոմիտասի բարիություն էր, չէ՞ որ նա կարող էր անտարբեր անցնել դրամապանակի կողքով կամ ընդհանրապես չվերադարձներ տիրոջը, նա լրիվ իրավացի էր։ Սակայն ոչ, այդ ցուրտ եղանակին նա սպասեց այնքան ինչքան հարկավոր էր չնայած նրան, որ նա այլ գործեր ուներ։ Հնամաշ դրամապանակը և միջի գումարի քանակը տեսնելիս նա իսկույն գլխի ընկավ, որ կորցնողը մի աղքատ մարդ էր և նրա մոտ առաջացավ խղճի զգացողություն, և ինչ-որ տեղ նա նաև զգաց նոստալգիա, քանի որ տարիներ առաջ նմանատիպ դեպք հենց իր հետ էր պատահել։ Նրա դեպքում նա նույնիսկ սննդի համար գումար չուներ, սակայն ուներ հաջողություն, ինչի շնորհիվ էլ կարողացավ տասնապատկել նրա փողոցից գտած քիչ գումարը։ Այդ դեպքից հետո նրա մոտ առաջացավ պարտքի զգացողություն, չէ՞ որ հարյուրավոր մարդիկ հուսախաբ եղան, բայց հենց նա բախտի բերմամբ թե պատահմամբ շահեց։ Եվ դրամապանակը տեսնելիս հիշելով այդ պատմությունը, նա զգաց, որ նրա պարտքը վերադարձնելու ժամանակն է։ Կոմիտասը դրամապանակի տիրոջը չիմանալով արդեն նրան հարազատ էր համարում, ինչն արդեն խրախուսելի է։ Ինձ նաև դուր եկավ այն հատվածը, որ Կոմիտասը չթողեց որ կինը բացի դրամապանակը և տեսնի նրա դրած գումարը։ Այս հատվածը փաստում է այն, որ Կոմիտասը լավություն չէր անում բոլորին ցույց տալու ու լավը թվալու համար, նա լավություն էր անում ի սրտե, քանի որ ժամանակին հենց նա է դրա կաիրքը ունեցել։ Մի խոսքով, վերլուծելիս հասկացա, որ Կոմիտասի կեպարը եղել է շուրջը բոլորին հարգող, սիրող և սրտացավ մի կերպար, ում ներկայումս բոլորս սիրով և պատվով ենք հիշում։
Երեք անհայտ փաստ Սագրադա Դե Ֆամիլիայի ստեղծման մասին։
Գաուդին Սագրադա Դե Ֆամիլիայի առաջին ճարտարապետը չէ
Սագրադա Ֆամիլիա նախագծի էսքիզներ
Խոսեպ Մարիա Բոկաբելլան Սագրադա Ֆամիլիա նախագիծը պատվիրեց ճարտարապետ Ֆրանցիսկո դե Պաուլա դել Վիլարին, ով առաջարկել էր անվճար աշխատել։ Այնուամենայնիվ, 1883 թվականին, աշխատանքի մեկնարկից ընդամենը մեկ տարի անց, Դել Վիլարը հրաժարվեց նախագծի ղեկավարությունից՝ Բոկաբելլայի և նրա գլխավոր խորհրդական՝ պատմաբան ճարտարապետ Ջոան Մարտորելի հետ ունեցած տարաձայնությունների պատճառով։
Դել Վիլյարի հրաժարականից հետո Բոկաբելլան առաջարկեց աշխատանքների ուղղությունը Մարտորելին՝ իր խորհրդականին, բայց նա մերժեց առաջարկը և առաջարկեց իր ամենաակնառու աշակերտին՝ երիտասարդ 31-ամյա ճարտարապետ Անտոնի Գաուդիին:
Ինչու՞ է Սագրադա Ֆամիլիայի տաճարը հենց 172,5 մետր։
Անտոնի Գաուդիի Սագրադա Ֆամիլիայի բարձրությունը
Գաուդին ցանկանում էր Սագրադա Ֆամիլիան վերածել երկրի և երկնքի կապի, վերականգնելով միջնադարյան տաճարների ուղղահայացության ցանկությունը:
Նա ցանկանում էր կառուցել Բարսելոնայի ամենաբարձր շենքը և այդպիսով նա հորինեց Հիսուսի գմբեթը, այն տարրը, որը հասնում է 172,5 մետրի, որպեսզի այն բարձրանա քաղաքի բոլոր քաղաքացիական շենքերից: Բայց միևնույն ժամանակ նա ուզում էր թույլ չտալ, որ մարդու կատարած գործը գերազանցի Աստծուն, և այդ պատճառով նա պահեց այն Բարսելոնայի Մոնժյուիկ լեռան տակ։
Որոշ քանդակներ հենց Գաուդին է պատրաստել
Գաուդիի կողմից պատրաստված քանդակներ Սագրադա Ֆամիլիայում
Անտոնի Գաուդին վերապահեց սյունասրահի գագաթնակետը՝ ներկայացնելու Կենաց ծառը: Ճարտարապետն ուներ ծառի (նոճի) քանդակը, որը պսակված էր 21 սպիտակ ալաբաստրե աղավնիներով և իր ձագերին կերակրող հավալուսնով, որը հաղորդության խորհրդանիշն էր:
Այս Կենաց ծառի ստորոտին մենք կարող ենք գտնել հրեշտակների քանդակներ, որոնք կրում են հաց և գինի, որը այն սակավաթիվ քանդակագործական խմբերից մեկն է, որը ձևավորվել է հենց Գաուդիի կողմից:
Esta leyenda de origen argentino sirve para dar una explicación a la transformación de los árboles en las estaciones de otoño y primavera. Pero también puede verse como una reflexión al riesgo que supone la ignorancia, la cual puede ser la madre de los prejuicios hacia lo nuevo o diferente. Hay que valorar otras opciones y no creer solo lo que ya sabemos o creemos saber.
También nos habla de la importancia de no burlarse de los demás cuando sus creencias u opiniones no coinciden con las nuestras.
En Tierra de Fuego hubo un tiempo en que las hojas de los árboles eran siempre verdes. Un joven que vivía allí, Kamshout, partió a un lugar lejano a hacer un rito de iniciación al llegar a la madurez. Tardó mucho tiempo en volver y el resto de habitantes lo habían dado por muerto.
Un día, Kamshout apareció y contó a sus paisanos que venía de un lugar donde los árboles perdían sus hojas en otoño y, en primavera, surgían hojas verdosas. Nadie creyó sus palabras y sus paisanos se burlaron de él.
Kamshout, enfadado, se marchó al bosque y desapareció durante un tiempo. Pronto, reapareció convertido en un loro vestido con plumas verdes y rojas.
Llegó el otoño y Kamshout tiñó las hojas con sus plumas rojas, estas cayeron al suelo. Los habitantes pensaron que los árboles estaban enfermos y morirían. Kamshout no pudo contener la risa.
En primavera surgieron hojas verdosas. Desde entonces, los loros se ríen de los humanos para vengarse de la burla hacia Kamshout, su antepasado.
Կամշուտն ու աշունը
Արգենտինական ծագման այս լեգենդը բացատրում է ծառերի վերափոխումը աշնանային և գարնանային սեզոններին: Բայց դա կարող է դիտվել նաև որպես անտեղյակության ռիսկի արտացոլում, որը կարող է լինել նորի կամ տարբերի հանդեպ նախապաշարմունքների մայրը: Մենք պետք է հաշվի առնենք այլ տարբերակներ և չհավատանք միայն նրան, ինչ արդեն գիտենք կամ կարծում ենք, որ գիտենք:
Այն նաև մեզ ասում է ուրիշներին չծաղրելու կարևորության մասին, երբ նրանց համոզմունքները կամ կարծիքները չեն համընկնում մեր համոզմունքների հետ:
Տիեռա Դել Ֆուեգոում կար ժամանակ, երբ ծառերի տերևները միշտ կանաչ էին: Այնտեղ ապրող մի երիտասարդ՝ Կամշուտը, մեծանալուց հետո գնաց հեռավոր մի տեղ՝ ինիացիոն ծես կատարելու: Նրանից երկար ժամանակ պահանջվեց վերադառնալու համար, իսկ մնացած բնակիչներն արդեն նրան մահացած էին համարում։
Մի օր հայտնվեց Կամշուտը և ասաց իր հայրենակիցներին, որ եկել է մի տեղից, որտեղ աշնանը ծառերը տերևներ են կորցնում, իսկ գարնանը կանաչավուն տերևներ են հայտնվում։ Նրա խոսքերին ոչ ոք չէր հավատում, իսկ հայրենակիցները ծաղրում էին նրան։
Կամշուտը զայրացած գնաց անտառ ու մի պահ անհետացավ։ Շուտով նա նորից հայտնվեց կանաչ և կարմիր փետուրներ հագած թութակի տեսքով։
Եկավ աշունը և Կամշուտը կարմիր փետուրներով ներկեց տերևները, նրանք ընկան գետնին։ Գյուղացիները կարծում էին, որ ծառերը հիվանդ են և կմեռնեն։ Կամշութը չկարողացավ զսպել ծիծաղը։
Գարնանը հայտնվեցին կանաչավուն տերեւներ։ Այդ ժամանակվանից թութակները ծիծաղում են մարդկանց վրա՝ վրեժ լուծելու Կամշութին ծաղրելու համար:
Լուիզա Թովմասյանի Բլոգ 